ਅੱਜ ਦਾ ਯੁੱਗ ਡਿਜੀਟਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਇੰਟਰਨੈਟ, ਅਤੇ ਆਰਟੀਫਿਸ਼ਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀਕਰਣ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਨਵੇਂ ਖਤਰੇ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਹੈਕਿੰਗ ਅਤੇ ਸਾਇਬਰ ਯੁੱਧ ਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਜੰਗੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਇਬਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੈਕਿੰਗ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਧੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਖੇਡ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ, ਫੌਜੀ ਸਥਾਪਨਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਹੈਕਰਜ਼ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ "ਐਥੀਕਲ ਹੈਕਰ" ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਡਾਟਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰ ਸਕਣ। ਦੂਜੇ "ਬਲੈਕ ਹੈਟ ਹੈਕਰ" ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਲਾਭ ਜਾਂ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਗਰੁੱਪ ਦੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ "ਸਟੇਟ-ਸਪਾਂਸਰਡ ਹੈਕਰ" ਹਨ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਇਬਰ ਯੁੱਧ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਰਥਿਕ, ਫੌਜੀ, ਜਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਢਾਹੁਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਜੰਗ ਸਿਰਫ਼ ਬੰਬਾਂ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ, ਬਲਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੈਠੇ ਲੋਕ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬਿਜਲੀ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਜਾਂ ਫੌਜੀ ਸੰਚਾਰ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਢਹਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ, ਚੀਨ, ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ, ਅਤੇ ਇਰਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸਾਇਬਰ ਯੁੱਧ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟੀਮਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ। ਉੱਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, 2010 ਵਿੱਚ "ਸਟਕਸਨੈੱਟ" ਨਾਮੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਘਟਨਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਈ। ਇਸਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇਸਰਾਈਲ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਰਾਨ ਦੇ ਨਿਊਕਲਿਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਸੀ।
ਸਾਇਬਰ ਯੁੱਧ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਾਂ ਫੌਜ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੈਕਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਅਕਾਊਂਟ ਖਾਲੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਮਿੱਲੀਅਨ-ਡਾਲਰ ਹੈਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਫਿਸ਼ਿੰਗ, ਰੈਂਸਮਵੇਅਰ , ਅਤੇ ਡੀਡੋਸ ਹਮਲੇ ਅੱਜ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਇਬਰ ਅਪਰਾਧ ਹਨ। ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠੀ ਈਮੇਲਾਂ ਜਾਂ ਵੇਬਸਾਈਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੁਭਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਾਗਇਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚੋਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰੈਂਸਮਵੇਅਰ ਵਿੱਚ, ਹੈਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਸਰਵਰ ਨੂੰ ਲੌਕ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁਆਵਜੇ ਦੇ ਬਦਲੇ ਹੀ ਡਾਟਾ ਵਾਪਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ, ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅੱਗੇ ਵਧੇਗੀ, ਸਾਇਬਰ ਹਮਲੇ ਵੀ ਹੋਰ ਬੇਹੱਦ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਹਰ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਾਇਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਵੇ।
ਹਰ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਾਇਬਰ ਫੌਜ ਬਣਾਣੀ ਪਵੇਗੀ, ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਸਕੇ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਜੋਖਮਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ "ਸਾਇਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ" ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹੇਠਲੀ ਪੱਧਰੀ ਹੈਕਰ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਖਤ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਹੈਕਰ ਅਤੇ ਸਾਇਬਰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਨਲਾਈਨ ਖਾਤਿਆਂ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪਾਸਵਰਡ ਵਰਤਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਦੋ-ਪੜਾਵਾਂ ਤਸਦੀਕ (2 ਐਫ.ਏ) ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣੀ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਇਬਰ ਯੁੱਧ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਹਕੀਕਤ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਣਡਿੱਠਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸੰਸਾਰ ਹੋਰ ਡਿਜੀਟਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਏਹ ਖਤਰੇ ਵੀ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਾਕਤ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗੀ ਕਿ ਉਹਨਾ ਦੀ ਸਾਇਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਿੰਨੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀਕ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦੇਸ਼, ਬਲਕਿ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ।
liberalthinker1621@gmail.com
ਸੰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ-7009807121
ਐਮ.ਸੀ.ਏ, ਐਮ.ਏ ਮਨੋਵਿਗਆਨ
ਰੂਪਨਗਰ